تایید صلاحیت آزمایشگاه از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌توان آن را با استانداردهای مختلفی سنجید. در انجام هر فعالیتی استاندارد به عنوان معیار برای پذیرش و تایید صلاحیت آن به حساب می‌آید. زیر مجموعه و مفاد هر استاندارد با توجه به حیطه کاری و نیاز‌های روز جامعه سنجیده و مشخص می‌شود. درمورد انجام آزمایش، اطمینان از صحت نتایج و دقت آن اهمیت زیادی دارد.
از استاندارد 17025 برای سنجیدن دقت و صحت آزمایش‌ها و نتایج حاصل از آن‌ها در آزمایشگاه استفاده می‌شود. هدف از وجود این استاندارد و بررسی آن به منظور افزایش کیفیت خدمات آزمایشگاهی است.
استاندارد 17025 چیست؟
استاندارد 17025 به عنوان تخصصی‌ترین استاندارد بررسی کننده کیفیت آزمایشگاه‌ها شناخته می‌شود. این استاندارد کالیبراسیون و آزمایش‌های مختلف آزمایشگاه را بررسی و دقت آن‌ها را مشخص می‌کند.
این استاندارد در سطح جهان معتبر است و به منظور اثبات صلاحیت آزمایشگاه‌ها در سطح بین المللی به کار می‌رود. استاندارد 17025 با صرف نظر از ابعاد و تعداد کارکنان مجموعه، برای تمامی سازمان‌ها با فعالیت‌های آزمایشگاهی قابل اجرا است. نتایج حاصل از این بررسی‌ها در بردارنده تایید فنی برای تجهیزات و عملکرد آزمایشگاه است. این استاندارد به منظور اعتبار بخشی به آزمون‌های مورد استفاده در آزمایشگاه و کالیبراسیون تجهیزات فنی به کار می‌رود.
این استاندارد برای اولین بار در سال 1999 از تلفیق دو استاندارد EN 45001 و ISO Guide 25 ایجاد شد. تا به امروز دو بار در سال‌های 2005 و 2017 ویرایش‌هایی بر روی آن انجام گرفته و بندهای آن تغییر یافته‌است. این ویرایش‌ها با بررسی‌های لازم در نهایت توسط سازمان جهانی استاندارد تعیین می‌شوند.
بندهای اصلی استاندارد 17025
طبق آخرین ویرایش سال 2017 این استاندارد دارای بندهای زیر است:
• الزامات عمومی
این بند از استاندارد ضرورت بی طرفی، رازداری و محرمانه بودن اطلاعات در آزمایشگاه را بیان می‌کند. تمامی اطلاعات فردی و نتایج حاصل از آزمایش‌ها بایستی نزد آزمایشگاه محفوظ بماند. بی طرفی و رازداری دو عضو اصلی این بند از استاندارد می‌باشند.
• الزامات ساختاری
قانونی بودن فعالیت‌های آزمایشگاه در این بند از استاندارد مورد تاکید است. طبق این بند بایستی تمام اقدامات و فعالیت‌های آزمایشگاه و کارکنان آن طبق نظر نهادی قانونی انجام شود.
• الزامات منابع
الزامات منابع نشان دهنده وجود امکانات و تجهیزات مورد نیاز در اختیار کارکنان برا انجام آزمایشات است. وجود خدمات پشتیبانی نیز طبق این بند از استاندارد تایید می‌شود. در برخی مواقع مثل نگهداری از دستگاه‌ها و تعمیر به موقع آن‌ها، آزمایشگاه نیازمند همکاری با مجموعه‌های دیگر است. در این بند از استاندارد شرکت‌های ثالثی که به در پروسه انجام تا ارائه جواب آزمایش با این مجموعه همکاری می‌کنند؛ مورد بررسی قرار می‌گیرند.
• الزامات فرایندی
الزامات فرآیندی اقدامات انجام شده در آزمایشگاه را از نظر روش انجام مورد بررسی قرار می‌دهد و بر طبق این بند از استاندارد، آزمایشگاه موظف است که از زمان پذیرش فرد تا نمونه برداری و ارائه نتایج، از آخرین ویرایش‌های معتبر روش‌های موجود استفاده کند.
• الزامات سیستم مدیریتی
این بند از استاندارد دارای دو بخش جداگانه است که در حالت کلی وجود سیستم مدیریتی یکپارچه را نشان می‌دهد. این سیستم مدیریتی باید توانایی لازم در پشتیبانی و هم‌چنین تامین تجهیزات لازم برای پایداری در اقدامات خود را داشته باشد. ارتباط بین مدیران و کارکنان نیز در این بند از استاندارد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
مزایا و کاربرد استاندارد 17025
دریافت این استاندارد هزینه‌های میلیونی برای صاحبان آزمایشگاه به دنبال دارد. شاید این هزینه بالا افراد را در دریافت آن دچار تردید کند؛ اما مزایای زیادی با خود به همراه می‌آورد. کاربرد استاندارد 17025 در افزایش اعتبار در سطح جهانی می‌شود و نشان از دقت بالا و صحت نتایج حاصل است.
صحت نتایج حاصله باعث می‌شود که اعتماد مراجعه کنندگان نیز به آن بیشتر شود و در مدت زمان کوتاهی رشد در تعداد مراجعه کنندگان دیده شود. این افراد در واقع با گذر زمان به مشتریان ثابت آزمایشگاه تبدیل می‌شوند که تضمین کننده اعتبار مجموعه در نزد سایر رقبا است.
نحوه دریافت گواهی استاندارد ایزو 17025
یک آزمایشگاه به منظور اینکه اقدامات قانونی و مورد تایید مراجع دولتی داشته باشد؛ موظف به دریافت استاندارد مربوطه است. برای اخذ این گواهی، آزمایشگاه باید به یکی از سازمان‌های صلاحیت سنجی درخواست بدهد.
این سازمان‌ها با توجه به تاییدی که از سوی سازمان جهانی استاندارد و سازمان ملی کشوری دارند؛ می‌توانند صلاحیت مجموعه را در این زمینه تایید یا رد کنند. بعد از ارائه درخواست، سازمان صلاحیت سنجی دستورالعمل‌های استاندارد را برای آزمایشگاه مربوطه ارسال می‌کند.
آزمایشگاه بعد از تامین همگی مفاد موجود در چارت استاندارد، آمادگی خود را اطلاع می‌دهد. به منظور بررسی وجود زیر مجموعه‌های این استاندارد، بازرسان سازمان صلاحیت به آزمایشگاه مراجعه می‌کنند. در صورتی تایید وجود تمامی شرایط توسط بازرسان، گواهی استاندارد برای مجموعه صادر می‌شود.
